پیش بینی وقوع بحران مالی در بازار سرمایه ایران با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها ( بررسی مقایسه ای با مدلهای اسپرین گیت، آلتمن، اهلسون، زیمسکی، شیراتا)
تعداد صفحات | 227 |
حجم | 2 کیلوبایت |
فرمت فایل اصلی | doc |
دسته بندی | حسابداری |
پیش بینی وقوع بحران مالی در بازار سرمایه ایران با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها
( بررسی مقایسه ای با مدلهای اسپرین گیت، آلتمن، اهلسون، زیمسکی، شیراتا)
چکیده: 1
مقدمه: 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه 4
2-1 بیان مسئله 5
3-1 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق. 6
4-1 اهداف تحقیق. 8
1-4-1 اهداف اصلی. 8
2-4-1 اهداف فرعی(ویژه). 8
5-1 چارچوب نظری تحقیق. 9
6-1 مدل تحقیق و شیوه ی اندازه گیری متغییر ها 13
1-6-1 الگوی مبتنی بر تحلیل پوششی داده ها 15
2-6-1 الگوی اسپرین گیت: 16
3-6-1 الگوی آلتمن. 16
4-6-1 الگوی اهلسون. 16
5-6-1 الگوی زیمسکی. 16
6-6-1 الگوی شیراتا 17
7-6-1 الگوی اسپرینگیت با استفاده از امتیاز کارایی. 17
8-6-1مدل مبتنی بر الگوی آلتمن با امتیاز کارایی. 17
9-6-1 مدل اهلسون با امتیاز کارایی. 17
10-6-1مدل زیمسکی با امتیاز کارایی. 17
11-6-1 مدل شیراتا با امتیاز کارایی. 17
7-1 فرضیات تحقیق: 17
8-1 متغیرهای عملیاتی تحقیق. 19
9-1 تعریف واژه ها و اصطلاحات.. 19
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
1-2 مقدمه 24
2-2 تعاریف ورشکستگی. 25
1-2-2پریشانی مالی. 25
2-2-2 قابلیت نقدشوندگی ضعیف(درماندگی): 26
3-2-2 نکول: 26
4-2-2 ورشکستگی. 27
3-2مراحل درماندگی مالی. 27
4-2-هزینه های ورشکستگی. 28
5-2 تاثیرهزینه های ورشکستگی بر ساختار سرمایه 30
6-2 دلایل ورشکستگی. 32
1-6-2 دلایل برون سازمانی. 32
2-6-2 دلایل درون سازمانی. 33
7-2 ابزارهای شناسایی عوامل ورشکستگی. 37
1-7-2 تحلیل روند: 37
2-7-2 تحلیل عملیات حسابداری. 37
3-7-2 تحلیل مدیریت.. 39
8-2 انواع شکست.. 40
9-2 بررسی قانون ورشکستگی در ایران. 40
10-2بررسی قانون ورشکستگی در برخی کشورها 41
11-2 قوانین ورشکستگی و عجز از پرداخت دیون در دنیای امروز. 42
12-2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار در جهان. 42
13-2 تاریخچه بورس و اوراق بهادار تهران. 43
14-2 تعریف بورس اوراق بهادار. 45
15-2 مروری بر انواع شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. 46
1-15-2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر. 46
2-15-2 شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت.. 47
3-15-2 صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال. 47
4-15-2 شرکت مادر. 48
5-15-2 شرکت های فعالیت تنوعی. 48
16-2 مفهوم پیش بینی. 49
17-2 مفهوم تصمیم گیری. 49
18-2 پیش بینی مقدمه ای بر تصمیم گیری استفاده کنندگان اطلاعات مالی. 51
19-2فرض تداوم فعالیت.. 51
1-19-2استانداردهای حسابداری مربوط به فرض تداوم فعالیت.. 53
2-19-2 برقرار نبودن فرض تداوم فعالیت.. 54
20-2 تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، نسبت های مالی و کاربرد آنها 55
21-2 ارزیابی تداوم فعالیت با کمک نسبتهای مالی و مدلهای پیش بینی ورشکستگی. 56
22-2 تحلیل پوششی داده ها 57
23-2 انواع مدلهای تحلیلی پوششی داده ها 58
1-23-2 مدل CCR.. 58
2-23-2 مدل BCC.. 59
24-2 مدلها و روشهای پیش بینی وقوع درماندگی مالی و ورشکستگی. 60
1-24-2 مدل بیور. 60
2-24-2 مدل آلتمن. 61
3-24-2 مدل دی کین. 64
4-24-2 مدل اسپرینگیت.. 64
5-24-2 مدل اوهلسون. 64
6-24-2 مدل زمیسکی. 65
7-24-2 مدل فالمر. 65
8-24-2 مدل CA-Score. 66
9-24-2مدل گرایس.. 67
10-24- 2مدل زاوگرن. 67
11-24-2 مدل SAF. 69
12-24-2 مدل Thai DA.. 69
13-24-2 مدلهای پیش بینی هوش مصنوعی. 70
14-24-2 درخت های تصمیم 72
15-24-2 الگوریتم ژنتیک (GA) 73
16-24-2 تئوری مجموعه فازی. 74
17-24-2 تحلیل پوششی داده ها 74
18-24-2 استدلال مبتنی بر مورد 75
19-24-2 مجموعه ناهموار. 76
20-24-2 روش ماشین بردار پشتیبان. 76
25-2 پیشینه تحقیق: 77
1-25-2 تحقیقات داخلی. 77
2-25-2 تحقیقات خارجی. 83
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
1-3 مقدمه 92
2-3 روش تحقیق. 92
3-3 جامعه مطالعاتی. 93
1-3-3 معیار تعیین درماندگی مالی. 93
2-3-3 انتخاب شرکت های درمانده 94
3-3-3 انتخاب شرکت های سالم 94
4-3 حدود مطالعاتی. 94
1-4-3 قلمرو موضوعی. 95
2-4-3 قلمرو مکانی. 95
3-4-3 قلمرو زمانی. 95
5-3 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 95
6-3 روش تجزیه وتحلیل داده ها 96
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
1-4 مقدمه 101
2-4 تحلیل توصیفی متغیر های تحقیق. 101
3-4 تجزیه و تحلیل استنباطی فرضیات پژوهشی. 102
2-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 2: 106
3-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 3: 110
4-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 4: 114
5-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 5: 118
6-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 6: 121
7-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 7: 125
8-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 8 : 130
9-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 9: 133
10-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 10: 137
11-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 11 : 140
12-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 12: 143
13-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 13: 144
14-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 14: 145
15-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 15: 146
16-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 16: 148
17-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 17: 149
18-3-4 فرضیه تجزیه تحلیل و آزمون 18: 150
19-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 19 : 152
20-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 20: 153
21-3-4 تجزیه تحلیل و آزمون فرضیه 21: 155
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات
1-5 مقدمه 160
2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 160
1-2-5 فرضیه اول: 160
2-2-5 فرضیه دوم 161
3-2-5 فرضیه سوم 161
4-2-5 فرضیه چهارم 162
5-2-5 فرضیه پنجم 163
6-2-5 فرضیه ششم 163
7-2-5 فرضیه هفتم 164
8-2-5 فرضیه هشتم 164
9-2-5 فرضیه نهم 165
10-2-5 فرضیه دهم 166
11-2-5 فرضیه یازدهم 166
12-2-5 فرضیه دوازدهم 167
13-2-5 فرضیه سیزدهم 167
14-2-5 فرضیه چهاردهم 168
15-2-5 فرضیه پانزدهم 168
16-2-5 فرضیه شانزدهم 168
17-2-5 فرضیه هفدهم 169
18-2-5 فرضیه هیجد هم 169
19-2-5 فرضیه نوزدهم 170
20-2-5 فرضیه بیستم 170
21-2-5 فرضیه بیست یکم 171
3-5 نتیجه گیری کلی تحقیق. 171
4-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق. 172
5-5 پیشنهادهایی جهت تحقیقات آتی. 172
6-5 محدودیت های تحقیق. 173
پیوست ها
منابع و ماخذ 197
منابع فارسی: 198
منابع لاتین: 203
جدول (1-1): تحقیقات مرتبط با طراحی الگوهای پیش بینی درماندگی مالی و ورشکستگی. 10
جدول (2-2 ): دلایل ورشکستگی (رهنمای رودپشتی و دیگران ،1385،ص 454)2. 36
جدول 2-2 نسبت ها و اهمیت نسبت آنها در الگوی والاس.. 71
جدول (1-4) : مجموعه حالات مورد انتظار بررسی الگوهای بحران مالی. 103
جدول (2-4) : معرفی کدینگ متغیر وابسته 103
جدول (3-4): آماره های توصیفی در خصوص متغیر کارایی. 104
جدول (5-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل اسپرین گیت.. 107
جدول (6-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل اسپرین گیت.. 107
جدول (7-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اسپرین گیت.. 108
جدول (8-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل اسپرین گیت.. 109
جدول (9-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اسپرین گیت طی دو سال مورد بررسی : 110
جدول (10-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل آلتمن. 111
جدول (11-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل آلتمن. 111
جدول (12-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل آلتمن. 112
جدول (13-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل آلتمن. 113
جدول (14-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل آلتمن طی دو سال مورد بحث.. 114
جدول (15-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل اهلسون. 114
جدول (16-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل اهلسون. 115
جدول (17-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اهلسون. 115
جدول (18-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل اهلسون. 116
جدول (19-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اهلسون طی دو سال مورد بحث.. 117
جدول (20-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی زیمسکی. 118
جدول (21-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل زیمسکی. 119
جدول (22-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل زیمسکی. 119
جدول (23-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل زیمسکی. 120
جدول (24-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل زیمسکی طی دو سال مورد بحث.. 121
جدول (25-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل شیراتا 121
جدول (26-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل شیراتا 122
جدول (27-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل شیراتا 122
جدول (28-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل شیراتا 124
جدول (29-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل شیراتا طی دو سال مورد بحث.. 125
جدول (30-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 126
جدول (31-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 126
جدول (32-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 127
جدول (33-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 128
جدول (35-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی مدل آلتمن با امتیاز کارایی. 130
جدول (36-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل آلتمن با امتیاز کارایی. 130
جدول (37-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل آلتمن با امتیاز کارایی. 131
جدول (38-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل آلتمن با امتیاز کارایی. 132
جدول (39-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل آلتمن با کارایی طی دو سال مورد بحث 133
جدول (40-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی اهلسون با امتیاز کارایی. 134
جدول (41-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل اهلسون با امتیاز کارایی. 134
جدول (42-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اهلسون با امتیاز کارایی. 135
جدول (43-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل اهلسون با امتیاز کارایی. 135
جدول (44-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل اهلسون با امتیاز کارایی طی دو سال مورد بحث 136
جدول (45-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی زیمسکی با امتیاز کارایی. 137
جدول (46-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل زیمسکی با امتیاز کارایی. 138
جدول (47-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده زیمسکی با امتیاز کارایی. 138
جدول (48-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل زیمسکی با امتیاز کارایی. 139
جدول (49-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل زیمسکی با امتیاز کارایی طی دو سال مورد بررسی. 140
جدول (50-4): آزمون معنی دار بودن مدل های رگرسیونی شیراتا با امتیاز کارایی. 140
جدول (51-4): نتایج آماره های نیکویی برازش مدل شیراتا با امتیاز کارایی. 141
جدول (52-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل شیراتا با امتیاز کارایی. 141
جدول (53-4): نتایج بررسی ضرایب رگرسیونی مدل شیراتا با امتیاز کارایی. 142
جدول (54-4): درصد تطابق مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده مدل شیراتا برای دو سال مورد بحث.. 143
جدول (55-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل اسپرین گیت.. 144
جدول (56-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل اسپرین گیت با استفاده از آزمون من ویتنی. 144
جدول (57-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل آلتمن. 145
جدول (58-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدلتحلیل پوششی داده ها و مدل اسپرین گیت با استفاده از آزمون من ویتنی 145
جدول (59-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل اهلسون. 146
جدول (60-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدلتحلیل پوششی داده ها و مدل اسپرین گیت با استفاده از آزمون من ویتنی 146
جدول (61-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل زیمسکی. 147
جدول (62-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل پوششی داده ها و مدل زیمسکی با استفاده از آزمون من ویتنی 147
جدول (63-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل پوششی داده ها و مدل شیراتا 148
جدول (64-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل پوششی داده ها و مدل شیراتا با استفاده از آزمون من ویتنی 148
جدول (65-4): بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در دو مدل اسپرین گیت و مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 149
جدول (66-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل اسپرین گیت و مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی. 150
جدول (67-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل اسپرین گیت و مدل اسپرین گیت با امتیاز کارایی با استفاده از آزمون من ویتنی. 150
جدول (68-4): بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در دو مدل آلتمن و آلتمن با امتیاز کارایی. 151
جدول (69-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل آلتمن و آلتمن با امتیاز کارایی. 151
جدول (70-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل آلتمن و آلتمن با امتیاز کارایی با استفاده از آزمون من ویتنی 152
جدول (71-4): بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در دو مدل اهلسون و اهلسون با امتیاز کارایی 152
جدول (72-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل اهلسون و اهلسون با امتیاز کارایی. 153
جدول (73-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل اهلسون و اهلسون با امتیاز کارایی با استفاده از آزمون من ویتنی 153
جدول (74-4): بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در دو مدل زیمسکی و زیمسکی با امتیاز کارایی 154
جدول (75-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل زیمسکی و زیمسکی با امتیاز کارایی. 154
جدول (76-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل زیمسکی و زیمسکی با امتیاز کارایی با استفاده از آزمون من ویتنی 154
جدول (77-4): بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در دو مدل شیراتا و شیراتا با امتیاز کارایی 155
جدول (78-4): میانگین رتبه مشاهدات در دو مدل شیراتا و شیراتا با امتیاز کارایی. 155
جدول (79-4): نتایج بررسی مقایسه ای دو مدل شیراتا و شیراتا با امتیاز کارایی با استفاده از آزمون من ویتنی 156
جدول (80-4) خلاصه نتایج بررسی مقایسه ای آماره های نیکویی برازش در مدل های مورد بررسی. 157
جدول (81-4) خلاصه نتایج میانگین رتبه های مشاهدات در مدل تحلیلی پوششی داده هاو مدل های مورد بررسی 158
نمودار (1-2): تاثیر هزینه های ورشکستگی بر ساختار سرمایه 31
نمودار (1-3): رابطه بین احتمال و لوجیت 1. 99
نمودار (1-4): نسبت موفقیت پیش بینی ورشکستگی در سال t-1. 105
نمودار (2-4): نسبت موفقیت پیش بینی ورشکستگی در سال t-2. 106
شکل 1-2 : مراحل ورشکستگی (رهنمای رود پشتی و دیگران ،1385،ص 458). 28
شکل2-2:مرز کارایی در مدل BCC-I 60
شکل 3-2: مرز کارایی در مدل BCC-O.. 60
با توجه به تأثیرات درماندگی مالی شرکت ها بر روی گروه های مختلف ذینفع، همواره ارائه الگوهای پیش بینی درماندگی مالی یکی از جذاب ترین حوزه ها در تحقیقات مالی بوده است. در الگوهای پیش بینی موجود، عمدتاً نسبت های مالی به عنوان متغیرهای پیش بینی به کار گرفته می شوند. در این پژوهش کارایی شرکت ها که با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها محاسبه شده است، به عنوان متغیر پیش بین مورد توجه قرار گرفته است. به این منظور ابتدا الگویی با استفاده از این متغیر طراحی و برای بررسی بهتر نتایج، مدل های اسپرین گیت، آلتمن، اهلسون، زیمسکی و شیراتا، مورد توجه قرار گرفته اند. سپس مدل های مذکور با امتیاز کارایی طراحی گردیده و نتایج حاصل با نتایج اولیه مقایسه گردید. در این راستا 21 فرضیه تدوین شده است.
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. نمونه آماری شامل 52 شرکت درمانده مالی و 52 شرکت سالم طی سالهای 84 تا 88 می باشد که به منظور دسته بندی شرکتها به دو گروه مذکور، از پیش فرض ماده 141 قانون تجارت استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که الگوی طراحی شده مبتنی بر امتیاز کارایی قابلیت پیش بینی وقوع بحران مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را تا دو سال قبل از وقوع آن دارد. همچنین نتایج به دست آمده بهبود پیش بینی شرکت های درمانده را با ورود امتیاز کارایی به مدلها تأیید می کند، اما این بهبود چندان چشم گیری نیست.
با افزایش شرکت ها و مؤسسات بازرگانی و ایجاد پیچیدگی در روابط اقتصادی و تجاری، وظایف امور مالی به صورت چشم گیری تغییر یافته است. تأکید دولت ها بر رشد اقتصادی به افزایش و گسترش بیش از پیش شرکت ها و مؤسسات کمک و این وظایف را پیچیده تر نموده است. ازسوی دیگر پیشرفت تکنولوژی و تغییرات محیطی وسیع باعث شتاب فزاینده اقتصادی گشته و به دلیل رقابت روزافزون مؤسسات، دستیابی به سود محدود شده و میل به ورشکستگی افزایش یافته است.
میزان وقوع بحران های مالی در جهان در سال های اخیر بیش از هر زمان است. در دو دهه ی اخیر ارقام و اعداد اقتصادی نشان دهنده ی افزایش بی سابقه ی میزان ورشکستگی هاست. وجود بحران های مالی در یک کشور شاخص اقتصادی مهمی است که توجه عموم را به خود جلب می کند. همچنین، هزینه های اقتصادی ورشکستگی نیز بسیار زیاد است. بنابراین، توانایی پیش بینی بحران مالی و جلوگیری از وقوع آن از اهمیت اساسی برخوردار است و از تخصیص نامناسب منابع کمیاب اقتصادی جلوگیری می کند. ارائه ی تعریفی دقیق از گروه های درگیر مسأله ورشکستگی بسیار مشکل است. اما می توان مدعی شد که مدیریت، سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و بستانکاران و نهادهای قانونی، بیش از سایرین تحت تأثیر پدیده ی ورشکستگی قرار می گیرند.